ورزش و آسیبهای عمومی آن
علل اصلی ایجاد صدمات ورزشی عدم آمادگی بدن، گرم نکردن بدن پیش از شروع فعالیت، استفاده از تکنیک‌های نادرست و نیز ماهیت رشته ورزشی است. شناخت و درمان آسیبها، موضوعی است که همه روزه مربیان و ورزشکاران در باشگاه‌ها و مسابقات با آن روبرو هستند. با آگاهی کافی از این موارد و روش درمان صحیح آنها، می‌توان از بروز مشکلات جدی برای ورزشکاران پیشگیری نمود. ارتقا دانش و سطح معلومات مربیان و ورزشکاران، داشتن سطح آمادگی بدنی مطلوب و گرم کردن بدن قبل فعالیت، میتوانند از میزان بروز آسیبهای ورزش بکاهند.
علل اصلی ایجاد صدمات ورزشی عدم آمادگی بدن، گرم نکردن بدن پیش از شروع فعالیت، استفاده از تکنیک‌های نادرست و نیز ماهیت رشته ورزشی است. شناخت و درمان آسیبها، موضوعی است که همه روزه مربیان و ورزشکاران در باشگاه‌ها و مسابقات با آن روبرو هستند. با آگاهی کافی از این موارد و روش درمان صحیح آنها، می‌توان از بروز مشکلات جدی برای ورزشکاران پیشگیری نمود. ارتقا دانش و سطح معلومات مربیان و ورزشکاران، داشتن سطح آمادگی بدنی مطلوب و گرم کردن بدن قبل فعالیت، میتوانند از میزان بروز آسیبهای ورزش بکاهند.
آمادگی در تمرین و مسابقات
- جعبه کمکهای اولیه شامل (پنبه، باند و چسب پانسمان، بتادین، لوازم آتل‌بندی، باندکشی و سنجاق) را در دسترس داشته باشید.
• در تمرین و کلاس، همیشه تعدادی از هنرجویان آموزش‌دیده و آشنا به کمکهای اولیه را جهت امداد فوری و بلاتکلیف نبودن، تعیین نمائید
• همیشه تلفن برای تماس در دسترس داشته باشید و فهرست تلفن بیمارستان‌ها و اورژانس را در کنار آن قرار دهید.
کمکهای اولیه آسیبهای ورزشی
روش‌های زیر در برخورد اولیه با آسیبهای حاد اسکلتی‌عضلانی بکار می‌روند. آشنایی با آنها برای ورزشکار، مربی، پزشک تیم و هر فرد دیگری که مسئول درمان و برخورد ابتدایی با آسیب باشد لازم است. اصول برخورد با آسیبها را در اصطلاح PRICE خلاصه نموده‌اند که به شرح زیر می‌باشد:
- Protect: محافظت و پیشگیری از آسیب بیشتر. مانند استفاده از بانداژ برای پیچ‌خوردگی مچ پا.
• Reset:استراحت که بسته به نوع آسیب، از استراحت مطلق آن تا استراحت نسبی را شامل میشود.
• Ice: سرمادرمانی، در دو روز اول آسیب‌دیدگی، جهت کنترل علائم
• Compress: کمپرس و گرمادرمانی، در روزهای بعد جهت تسریع در بهبود
• Elevate: بالا نگه‌داشتن عضو نسبت به سطح قلب جهت تسهیل تخلیه وریدی از ناحیه مربوطه
برخورد با مصدومیت شدید
- در ابتدا به مجاری هوایی مصدوم توجه کرده و هرگونه انسداد یا مانعی را برطرف می‌کنیم. باید مراقب آسیب ستون‌فقرات و گردن نیز بود.
• در مرحله بعد به نحوه تنفس مصدوم دقت میشود. می‌توان از تنفس مصنوعی و اکسیژن کمکی استفاده کرد تا تنفس منظم برقرار شود.
• سپس نوبت بررسی نبض فرد است. نبض شریان کاروتید از لحاظ کیفیت، تعداد و ریتم لمس خواهد شد. در صورت فقدان این نبض یا نبض رادیال باید عملیات احیاء قلبی عروقی آغاز گردد.
• مرحله ارزیابی به معنی مشاهده اندام‌ها و سایر قسمت‌های بدن است تا از وجود هرگونه خونریزی، شکستگی یا خون‌مردگی آگاه شویم. سطح هوشیاری، اندازه و واکنش مردمک‌ها به نور، حرکات چشم و پاسخ‌های حرکتی مصدوم، کنترل میشود.
• مصدوم را سریعاً به نزدیک‌ترین مرکز درمانی انتقال دهید. به‌خاطر داشته باشید که شما یک ورزشکار یا مربی هستید، نه یک پزشک! بنابراین مهارت و شانس خود را امتحان نکنید. اگر به میزان آسیب‌دیدگی مصدوم مشکوک هستید، به پزشک متخصص مراجعه کنید
یخ درمانی:
استفاده از یخ سبب کاهش خونریزی، تورم، التهاب، نیازهای متابولیک ناحیه مجروح، درد و نیز اسپاسم عضلانی میشود. در مقابل گرما موجب افزایش خون‌رسانی و در نتیجه تورم، خونریزی، درد و اسپاسم بیشتر خواهد شد.
برای سرمادرمانی، یک قطعه یخ را به مدت یک دقیقه بطور ثابت بر روی عضو آسیب‌دیده نگه می‌داریم تا در ناحیه مربوطه احساس کرختی به شخص دست دهد. حال با توجه به وسعت محدوده‌ای که بی‌حس شده، به آرامی یخ را به صورت دایره‌وار روی پوست ماساژ می‌دهیم. این ماساژ در آسیبهای با وسعت متوسط ۷ دقیقه و در نواحی بزرگ تا۱۰ دقیقه طول می‌کشد.
غوطه‌ور کردن عضو در آب یخ هم موثر است. اما تحمل آن برای مصدوم سخت است به علاوه نمی‌توان عضو را بالاتر از سطح قلب نگاه داشت. به عنوان قانونی کلی، در طی یک‌ساعت می‌توان حداکثر ۲۰ تا۳۰ دقیقه از یخ استفاده کرد و حداقل ۳۰ دقیقه نیز عضو را به حال خود گذاشت. مسلم است که اگر تحمل مصدوم به سرما کم باشد، باید زمان استفاده از یخ را کاهش داد.
باندهای فشاری:
این باندها را طوری روی عضو آسیب‌دیده می‌پیچند که در هر دور، نصف پهنای دور قبلی را بپوشاند. فشار الاستیکی که اعمال میشود، سبب کاهش تورم خواهد شد. البته بانداژ نباید محکم انجام گیرد تا در بازگشت خون وریدی به طرف قلب اختلالی ایجاد کند. باندهای الاستیک برای آسیبهای حاد اندام تحتانی مناسب نیستند، چون قابلیت محافظت اندکی ایجاد می‌کنند.
در استفاده از باندهای کشی احتیاط کنید. آنها با اعمال فشار، سبب کاهش خون‌رسانی و در نتیجه طولانی‌تر شدن مدت درمان می‌گردند. ضمن این‌که استفاده طولانی‌مدت از باندهای محافظ، سبب تنبل شدن عضو و تضعیف مفاصل می‌گردند. بنابراین فقط توصیه میشود برای گرم‌کردن عضو، در مرحله کمپرس و بعد از اتمام یخ‌درمانی استفاده شوند
ماساژ درمانی:
ماساژدرمانی یک تکنیک درمانی غیرتهاجمی و غیرمخرب است که علیرغم اثرات مفید آن, درصورت استفاده صحیح هیچ‌گونه عوارضی ندارد. برای گروه‌های سنی مختلف قابل اجرا بوده و آن نیاز به زمان و مکان خاص و یا تکنولوژی و تجهیزات پیچیده‌ای ندارد. ماساژدرمانی می‌تواند به راحتی با طب کلاسیک همراه شده و هزینه نهایی درمان، طول مدت بیماری و عوارض ناشی از آنرا کاهش دهد. برای مثال، ماساژ به روش شیاتسو (Shiatsu) با ایجاد توازن و هماهنگی از طریق منظم کردن کانال‌های انرژی بدن، در درمان خستگی مزمن و کمبود انرژی، دردهای حاد مفاصل و اصلاح وضعیت بدن موثر است. این روش به رهایی مفاصل، فعال شدن اعضای بدن و کشش عضلات و تاندون‌ها کمک می‌کند.
ماساژ عمومی، با تمرکز بر بخش‌های عمقی عضلات، گردش خون موضعی را افزایش داده و گرفتگی‌های عضلانی را برطرف می‌کند. درمانگر در این روش از فشار مستقیم یا مالش در طول عضلات و تاندون‌ها بهره می‌گیرد و با وارد آوردن فشار ملایم در نقاط خاصی از بدن مانند نقاط ضدّ درد، سر و پا، به افزایش توان حرکت، آرامش عمیق بدن، کاهش سردرد، تسکین کمردرد و درد مفاصل، تقویت دستگاه ایمنی، رهایی از تنش‌ها و اصلاح وضعیت بدن کمک می‌کند.
درمان توسط ماساژ به منظور کاهش درد، ریشه دیرینه‌ای دارد. بر این اساس، اثرات درمانی تکنیک‌های ماساژ چینی و ژاپنی، سال‌ها است که اثبات شده و توسط متخصصین بسیاری به‌کار برده میشود. این روش برای به کسب سلامتی، تمدد اعصاب، کشیدگی عضلات، درد مفاصل، مشکلات گوارشی و میگرن، اثرات درمانی بسیار خوبی دارد. از ماساژ می‌توان قبل، بعد و در حین تمرین، برای گرم کردن بدن، تقویت جریان خون و رفع خستگی و افزایش کارایی مبارز استفاده نمود.
در ماساژ غربی، هدف از ماساژ درمانی، به دست آوردن تعادل با کار کردن روی ساختار فیزیکی بدن است اسکلت بدن به وسیله شبکه‌ای چند لایه از بافت‌های نرم که عضلات، رباط‌ها و زردپی‌ها را در برمی‌گیرد، حمایت میشود. ماساژی که غربی‌ها ابداع کردند، بیشتر با بافت‌های نرم بدن سروکار دارد و هدف آن تقویت و متعادل کردن آنها است. یکی از چیزهایی که خیلی اهمیت دارد، این است که هر ماهیچه‌ای در بدن، تنها کار مخصوص به خودش را انجام دهد. به عنوان مثال تحمل وزن ستون فقرات به عهده عضلاتی است که در اطراف آن قرار گفته‌اند و اگر تحمل این وزن به هر دلیل به ماهیچه‌های دیگر سپرده شود، به طور قطع باعث آسیب دیدن آنها میشود. ماساژ علاوه بر آن که باعث تقویت عضلات ستون فقرات میشود، به پاها و کمر هم کمک می‌کند تا در وضعیت مناسب خود قرار بگیرند. این کارها، در مجموع فشار را از روی عضلات شکم برمی‌دارد.
اما ماساژ درمانی در شرق بیشتر جنبه درون‌گرا دارد. هدف در اینجا حفظ جریان آزاد انرژی در اطراف بدن است در این نوع ماساژ باز هم کسب تعادل، اهمیت اساسی دارد اصطلاحی که چینی‌ها برای این موضوع به کار می‌برند، حفظ تعادل بین ۲ انرژی متضاد «یین» و «یانگ» است. چینی‌ها مرکز انرژی بدن را محلی در شکم، به نام «هارا» می‌دانند که در واقع نقطه شروع گردش انرژی در بدن است. به اعتقاد آنها انرژی در مسیرهای خاصی از بدن که تعداد آنها ۱۲ کانال است جریان دارد. (در زبان انگلیسی این مسیرها meridian نامیده می‌شوند) هر یک از این مسیرها با یکی از اعضای بدن در ارتباط هستند. برای مثال کلیه، مثانه، صفرا و شکم هر کدام مسیر خاصی را در برمی‌گیرند. در طول این ۱۲ مسیر، بیش از ۳۵۰ نقطه حساس وجود دارد که در طب سوزنی اهمیت خاصی دارند؛ چون به اعتقاد چینی‌ها هر یک از این نقاط با عضوی از بدن در ارتباط هستند و تحریک آن نقطه، حتی اگر ظاهراً هیچ ارتباطی با عضو مورد نظر نداشته باشد، بر روی آن تاثیر می‌گذارد.
ماساژ در ورزش:
با مشخص شدن اثرات ماساژ بر افزایش عملکرد بدن، ماساژ ورزشی در سال‌های اخیر گسترش فراوانی یافته و طرفداران زیادی در بین ورزشکاران و تیم‌های ورزشی دارد. متخصصان ماساژ در فدراسیون جهانی بسکتبال، نتایج قابل توجهی برای ماساژ نام برده‌اند: بهبود جریان خون، رفع خستگی، ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده، تقویت سیستم عصبی و هماهنگی بهتر آنها با عضلات، افزایش تعادل روحی-روانی ورزشکار و کاهش زمان بازیابی (Recovery)
گرفتگی عضلات:
گرفتگی عضلات زمانی روی می‌دهد که عضله دچار اسپاسم شده و در آن حالت باقی بماند. این حالت می‌تواند توسط هر عاملی که در انقباض یا ارتجاع عضله دخالت دارد، ایجاد گردد. پیشگیری از این مشکل بسیار ساده‌تر از درمان آن می‌باشد و برای این منظور آشنایی با مکانیسم و علل اسپاسم عضلات ضروری می‌باشد.
-
گرفتگی عضلات قبل از ورزش:
اغلب مربوط به عدم تعادل مواد معدنی است. برای مثال کاهش یا افزایش نامتعادل کلسیم، سدیم و پتاسیم، منجر به انقباض عضله و جلوگیری از بازگشت آن به حالت اول است. تشخیص مقادیر غیرطبیعی این عناصر، توسط آزمایش خون انجام می‌گیرد. گرفتگی‌هایی که به هنگام شروع ورزش رخ می‌دهد، در موارد نادر می‌تواند به علت کم‌کاری غده‌ی تیروئید و یا عدم توانایی عضله جهت تجزیه قند باشد. دراین‌صورت آزمایش آدرنالین خون برای بررسی عملکرد تیروئید انجام میشود.
-
گرفتگی عضلات در شروع ورزش:
به علت ناکافی بودن جریان خون در عضله می‌باشد. در هنگام استراحت، قطر شریان‌ها برای رساندن خون کافی به عضلات، کافی است. در زمان ورزش، عضلات به مقدار بیشتری خون پراکسیژن نیاز دارند. اگر قطر شریان‌ها برای رساندن این مقدار خون به حدّ کافی نباشد، عضله به علت کمبود اکسیژن، دچار گرفتگی میشود. تأکید می‌گردد که قبل از تمرین و یا مسابقه، ابتدا بدن خود را به مقدار کافی گرم کرده و سپس با انجام حرکات کششی، عضلات را آماده کنید.
-
گرفتگی عضلات پس از ورزش:
اغلب در اثر از دست دادن آب بدن ایجاد میشود. با فعالیت و ورزش طولانی در هوای گرم، مقدار زیادی مایعات از بدن به‌صورت عرق دفع میشود. در این صورت حجم خون کاهش یافته، غلظت آن افزایش می‌یابد و در نتیجه خون کافی برای رساندن اکسیژن به عضلات وجود ندارد. با نوشیدن آب قبل‌از فعالیت و ورزش و در صورت تعرق زیاد هر ۱۵ دقیقه یک‌بار، می‌توان از بروز گرفتگی عضلات پیشگیری نمود.
اگر قبل از تمرین، بدن به اندازه‌ی کافی گرم و آماده نشده باشد، کشش و فشار بیش از حدّ بر روی عضلات (خصوصاً عضلات بزرگِ ران) موجب پارگی رشته‌های عضله و آسیب‌دیدگی آنها می‌گردد. کشیدگی عضلات ران، به سادگی با احساس درد و سفتی در محل، قابل تشخیص است.
یکی دیگر از عوامل مهم اسپاسم، سرماخوردگی عضلات بدن به‌خصوص پس از فعالیت بدنی و تعرق زیاد است. کاهش تدریجی دمای بدن پس از ورزش، برای پیشگیری از این مشکل ضروری است. ورزشکاران باید در فصول سرد سال، مراقب سرماخوردگی عضلات خود پس از ورزش باشند.
علل مهم گرفتگی عضلات:
- کمبود مواد معدنی بدن و برهم خوردن تعادل الکترولیتی
• گرم نکردن بدن قبل از ورزش‌‌های قدرتی و یا کششی
• کمبود آب بدن و در نتیجه غلظت خون
• فشار بیش از حدّ تحمل و در نتیجه پارگی میوفیبریل‌های عضلات
• سرماخوردگی عضلات بعد از تمرین
درمان گرفتگی عضلات:
بدون درنظرگرفتن عامل ایجادکننده، درمان گرفتگی‌ها یکسان است. چنین عضله‌ای را باید گرم نگه‌داشته و به‌طور متناوب آنرا ماساژ داد. نوشیدن مایعات گرم، استفاده از پمادهای گرم‌کننده طبیعی مانند «ترموراپ» و بادکش نمودن عضله‌ی گرفته، در درمان آن بسیار مؤثر می‌باشد. استفاده از داروها و آمپول‌های شل‌کننده‌ی عضلات، به‌علت عوارض جانبی، در مراحل اولیه گرفتگی عضلات به‌هیچ عنوان توصیه نمی‌شود
اقدامات اولیه آسیبها
اقدامات اولیه درمانی در آسیبهای ورزشی شامل مراحل زیر است:
• محافظت : و پیشگیری از آسیب بیشتر مثلاً با استفاده از وسایل کمک ارتوپدی
• استراحت : که بسته به نوع آسیب از فرم مطلق آن تا استراحت نسبی را شامل میشود.
• استفاده از یخ : سبب کاهش درد،تورم و التهاب میشود.
• فشار : که اگر همراه با یخ استفاده شود سبب محدود شدن تورم خواهد شد.
• بالا نگه داشتن عضو : آسیب دیده نسبت به سطح قلب سبب تسهیل تخلیه وریدی از ناحیه مربوطه می شود.
• عمل‌های محافظتی : که در مواقع آسیب جزیی و بدون علامت ورزشکار استفاده میشود مثلاً استفاده از بانداژ برای پیچ خوردگی مختصر مچ پا.
استفاده از اصول فوق در چه زمان و توسط چه کسانی صورت می‌پذیرد؟
روش‌های بالا در برخورد اولیه با آسیبهای حاد اسکلتی عضلانی بکار می‌روند. آشنایی با آنها برای ورزشکار، مربی، پزشک تیم و هر فرد دیگری که مسئول درمان و برخورد ابتدایی با آسیب باشد لازم است.
چه میزان استراحت کافی است؟ استراحت نسبی در چه مواقعی تجویز میشود؟
طول مدت استراحت وابسته به شدتِ آسیب در ورزش است. مشخص است که هر چه شدت آسیب بیشتر باشد، مدت استراحت هم بیشتر خواهد بود. وقتی یک آسیب چندان شدید نباشد، استراحت نسبی توصیه میشود. هدف از استراحت نسبی آن است که فرد ورزشکار علیرغم وجود آسیب، بدون علامت باقی بماند، هر چند تا حدودی تحرک خود را حفظ کرده است.
فایده استفاده از یخ در برخورد با آسیبها چیست؟ آیا گرما هم موثر واقع میشود؟
یخ سبب کاهش خونریزی، تورم، التهاب، نیازهای متابولیک ناحیه مجروح، درد و نیز اسپاسم عضلانی میشود . اما گرما به نوبه خود دارای فایده نیست و جز در مورد کاهش اسپاسم عضلانی، سبب افزایش موارد نامبرده هم خواهد شد. گاهی توصیه میشود که دوره‌های متناوب استفاده از گرما و یخ اعمال شود. یعنی عضو را ۱ تا ۲ دقیقه از یخ استفاده کنند . براساس شدت تورم عضو این نسبت قابل تغییر است. هر چه آسیب حادتر باشد، از مدت گرم کردن کاسته خواهد شد.
ما را در اینستاگرام دنبال کنید
https://www.instagram.com/a.s.basketball/
مطالب زیر میتوانند مفیذ باشند
